خودرو از تعداد بسیار زیادی قطعه تشکیل شده است که در نهایت، حرکت آن بر روی جاده و ایفای نقش به‌عنوان یک وسیله نقلیه در خدمت انسان را ممکن می‌سازند. برخی قطعات اهمیت بیشتری دارند و برخی کمتر، اما تمام آنها در کنار یکدیگر این وسیله متحرک را شکل می‌دهند، چه با سوخت‌های سنتی کار کند و چه با نیروی برق.
با این حال در این مطلب مفید دانستنی می آموزیم ، قطعات خطرناکی در خودرو وجود دارند که نباید به آنها نزدیک شد و تنها یک متخصص تعمیرات مجاز به کار با آن‌هاست.
خرابی در جاده: ریسک تعمیرات خودسرانه
بسیاری از اوقات، خودروها در جاده دچار نقص فنی میشوند که به توقف آنها می‌انجامد. برخی رانندگان تلاش می‌کنند بدون داشتن دانش کافی برای حل مشکل و ایمنی خودرو، این خرابی‌ها را خودشان برطرف کنند و ذز اصلاح تعمیر خودرو در خانه. این کار ممکن است آنها را در معرض آسیب قرار دهد، به‌ویژه به دلیل وجود قطعاتی که لمس کردنشان خطرآفرین است و بسیاری از رانندگان از آن بی‌اطلاع هستند.
معرفی قطعات خطرناک خودرو
رادیاتور: خطر سوختگی با بخار تحت فشار
۱- رادیاتور: این قطعه یکی از مهم‌ترین بخش‌های سیستم خنککننده موتور است که وظیفه خنک کردن آبی را بر عهده دارد که حرارت موتور را جذب میکند. به همین دلیل، آب داخل آن اغلب بسیار داغ و در حد نقطه جوش است. در صورت باز کردن ناگهانی درپوش آن، ممکن است دچار سوختگیهای شدیدی شوید، بنابراین باید بسیار مراقب بود.
منیفولد دود (اگزوز): حرارت سوزاننده
۲- منیفولد دود (اگزوز): این بخش که زیر کاپوت و دقیقاً پشت رادیاتور و فن‌ها قرار دارد، از قطعات خطرناک محسوب میشود؛ زیرا مستقیماً به موتور متصل است. وظیفه آن جذب دود حاصل از فرآیند احتراق سوخت در داخل موتور و سپس جمع‌آوری و انتقال آن به لوله‌های اگزوز برای خروج از خودرو است. این قطعه به دلیل نزدیکی شدید به موتور و فرآیند احتراق، دمای بسیار بالایی دارد و در صورت تماس، میتواند باعث سوختگیهای جدی شود؛ بنابراین احتیاط الزامی است.
فن رادیاتور: تیغه‌های برنده
۳- فن رادیاتور: این قطعه نیز بخشی از سیستم خنککننده موتور است و چسبیده به رادیاتور قرار دارد. وظیفه آن خنک کردن آب داخل رادیاتور در هنگام بالا رفتن دمای آن است. به همین دلیل، فن به صورت دوره‌ای و متناوب کار میکند. اگر دست شما در هنگام روشن شدن ناگهانی فن در نزدیکی آن باشد، ممکن است دچار جراحات عمیقی شوید. همچنین، این ناحیه یکی از نقاط بسیار داغ در محفظه موتور است؛ بنابراین لمس آن جز در حالت خاموش بودن کامل خودرو و سرد شدن موتور، اکیداً ممنوع است.
باک بنزین: ریسک بالای اشتعال
۴- باک بنزین: با توجه به اینکه سوخت ماده‌ای بسیار قابل اشتعال است، هرگونه خطای کوچک در برخورد با آن میتواند باعث آتشسوزی خودرو شود. به همین دلیل، این بخش یکی از خطرناک‌ترین قسمت‌های خودرو به شمار می‌رود و باید با احتیاط بسیار با آن برخورد کرد. باز کردن یا دستکاری آن اکیداً ممنوع است.
راهنمای جامع ایمنی خودرو: قطعاتی که نباید هرگز به آنها دست بزنید!
خودرو، این همراه فلزی روزمره ما، ترکیبی پیچیده از هزاران قطعه مکانیکی و الکتریکی است که هماهنگی آنها با یکدیگر، سفری ایمن و راحت را برایمان به ارمغان می‌آورد. اما در زیر این ظاهر آرام و کاربردی، نیروهای عظیمی از حرارت، فشار و الکتریسیته در جریان هستند که در صورت عدم رعایت نکات ایمنی، می‌توانند به شدت خطرآفرین باشند. بسیاری از رانندگان، هنگام بروز یک مشکل فنی ساده، از روی کنجکاوی یا برای صرفه‌جویی در هزینه‌ها، اقدام به باز کردن کاپوت و تلاش برای تعمیر می‌کنند. این کار، بدون داشتن دانش فنی و آگاهی از خطرات پنهان، میتواند به فاجعه‌ای جبران‌ناپذیر مانند سوختگی شدید، جراحت‌های عمیق، برق‌گرفتگی یا حتی آتشسوزی منجر شود.
در ادامه، علاوه بر چهار قطعه‌ای که پیش‌تر ذکر شد، به بررسی دقیق‌تر خطرات موجود در بخش‌های مختلف خودرو و ارائه نکات ایمنی کلیدی می‌پردازیم.
۱. سیستم خنککننده: فراتر از یک رادیاتور داغ
- رادیاتور و فشار بخار: همانطور که اشاره شد، آب داخل رادیاتور تحت فشار و در دمای جوش قرار دارد. باز کردن درپوش رادیاتور در زمانی که موتور داغ است، مانند باز کردن یک زودپز در حال کار است. بخار و آب داغ با فشار به بیرون پرتاب شده و میتواند صورت، دست‌ها و بدن شما را دچار سوختگیهای درجه دو و سه کند. نکته ایمنی: هرگز و تحت هیچ شرایطی درپوش رادیاتور را تا زمانی که موتور کاملاً سرد نشده (حداقل ۳۰ تا ۴۵ دقیقه پس از خاموش شدن) باز نکنید. برای اطمینان، با احتیاط و با استفاده از یک پارچه ضخیم، لوله بالایی رادیاتور را لمس کنید؛ اگر داغ بود، هنوز زمان مناسبی برای باز کردن درپوش نیست.
- فن رادیاتور و خطر قطع عضو: فنهای امروزی عمدتاً الکتریکی هستند و توسط سنسور دما کنترل میشوند. این یعنی ممکن است حتی با موتور خاموش (اما سوئیچ باز) نیز ناگهان شروع به کار کنند. پره‌های پلاستیکی یا فلزی این فن‌ها با سرعت بسیار بالایی می‌چرخند و قدرت کافی برای قطع انگشتان یا ایجاد جراحات عمیق در دست را دارند. نکته ایمنی: دستان خود را همیشه از محدوده حرکت فن دور نگه دارید. اگر قصد انجام کاری در آن ناحیه را دارید، حتماً اتصال منفی باتری را قطع کنید تا از فعال شدن ناگهانی سیستم‌های الکتریکی جلوگیری شود.
- مایع خنککننده (ضدیخ): این مایع که ترکیبی از اتیلن گلیکول و آب است، بسیار سمی است. بلعیدن آن حتی به مقدار کم میتواند کشنده باشد و تماس آن با پوست نیز ممکن است باعث حساسیت شود.
۲. سیستم اگزوز: کوره متحرک خودرو
- منیفولد دود و کاتالیزور: منیفولد دود که مستقیماً به سرسیلندر موتور متصل است، اولین بخشی است که گازهای داغ خروجی از احتراق را دریافت میکند. دمای این قطعه چدنی یا فولادی به راحتی به چند صد درجه سانتیگراد می‌رسد. کمی پایین‌تر در مسیر اگزوز، مبدل کاتالیزوری (کاتالیست) قرار دارد که برای سوزاندن آلاینده‌های مضر، در دمایی حتی بالاتر (تا ۸۰۰ درجه سانتیگراد) کار میکند. تماس لحظه‌ای پوست با هر یک از این اجزا، سوختگی عمیق و دردناکی را به همراه خواهد داشت.
- خطر گاز مونوکسید کربن (CO): هرگونه نشتی در سیستم اگزوز، به خصوص قبل از کاتالیزور، میتواند باعث نفوذ گاز بی‌رنگ و بی‌بوی مونوکسید کربن به داخل کابین خودرو شود. این گاز سمی، با اختلال در اکسیژن‌رسانی خون، باعث سرگیجه، تهوع و در موارد شدید، خفگی و مرگ میشود.
۳. سیستم سوخت‌رسانی: بمب ساعتی خاموش
- باک بنزین و بخارات آن: خطر اصلی بنزین، نه فقط مایع آن، بلکه بخارات بسیار قابل اشتعال آن است. این بخارات از مایع سنگین‌تر بوده و در صورت نشتی، در سطح زمین جمع میشوند. یک جرقه کوچک کافی است تا این بخارات منفجر شوند. این جرقه میتواند ناشی از الکتریسیته ساکن بدن شما، یک ابزار فلزی که به زمین می‌افتد، یا حتی امواج تلفن همراه باشد. به همین دلیل است که در پمپ بنزین‌ها استفاده از موبایل ممنوع است.
- پمپ بنزین و ریل سوخت: سوخت برای رسیدن به موتور، توسط یک پمپ الکتریکی با فشار بالا در لوله‌ها به جریان می‌افتد. هرگونه دستکاری در این سیستم پرفشار، بدون ابزار مناسب و خالی کردن فشار سیستم، میتواند منجر به پاشش بنزین به اطراف، روی موتور داغ یا سیستم‌های الکتریکی شده و ریسک آتشسوزی را به شدت افزایش دهد.
۴. سیستم الکتریکی: ولتاژ بالا و خطرات نامرئی
- باتری خودرو: باتری حاوی اسید سولفوریک، یک ماده بسیار خورنده است که میتواند پوست و چشم را به شدت آسیب بزند و لباس‌ها را سوراخ کند. علاوه بر این، در حین شارژ شدن، باتری گاز هیدروژن تولید میکند که بسیار قابل انفجار است. اتصال کوتاه قطب‌های مثبت و منفی باتری با یک ابزار فلزی (مانند آچار) میتواند جرقه‌های شدیدی ایجاد کند که هم باعث انفجار گاز هیدروژن میشود و هم فلز را ذوب میکند.
- نکته ایمنی: همیشه هنگام کار با باتری از عینک و دستکش ایمنی استفاده کنید و ابتدا کابل قطب منفی را جدا کرده و در انتها، آن را وصل کنید.
- سیستم جرقه‌زنی (کویل و وایر شمع): این سیستم برای ایجاد جرقه در شمع‌ها، ولتاژ ۱۲ ولت باتری را به ده‌ها هزار ولت افزایش می‌دهد. برق‌گرفتگی ناشی از تماس با وایر شمع یا کویل در حال کار، اگرچه معمولاً کشنده نیست، اما شوک بسیار دردناک و شدیدی وارد میکند که میتواند باعث حرکات غیرارادی و برخورد شما با سایر قطعات داغ یا متحرک موتور شود.
۵. سیستم تعلیق و جک: نیروهای تحت فشار
- فنرها: فنرهای سیستم تعلیق، وزن خودرو را تحمل می‌کنند و بنابراین تحت فشار بسیار زیادی قرار دارند. تلاش برای باز کردن یا تعویض فنر بدون ابزار مخصوص (فنر جمع‌کن)، میتواند باعث پرتاب شدن ناگهانی فن با نیروی فوق‌العاده زیاد و ایجاد جراحات مرگبار شود.
- جک خودرو: هرگز و هرگز تنها با اتکا به جک فابریک خودرو، زیر آن نروید. جک‌ها، به خصوص جک‌های هیدرولیکی، ممکن است به آرامی دچار نشتی شده یا به دلیل قرارگیری روی سطح نامناسب، بلغزند و باعث سقوط خودرو شوند.
- نکته ایمنی: همیشه پس از بالا بردن خودرو با جک، از یک یا چند پایه نگهدارنده (خرک) با ظرفیت مناسب در نقاط تعیین شده شاسی استفاده کنید.
نتیجه‌گیری: ایمنی، اولویت اول
آشنایی با خطرات بالقوه در خودرو، اولین قدم برای پیشگیری از حوادث ناگوار است. تعمیرات جزئی مانند تعویض لاستیک یا بررسی سطح روغن، کارهایی هستند که هر راننده‌ای میتواند بیاموزد. اما هرگاه با مشکلی در سیستم‌های خنککننده، سوخت‌رسانی، الکتریکی یا تعلیق مواجه شدید، به یاد داشته باشید که سلامت شما ارزشمندتر از هر صرفه‌جویی مالی است. سپردن کار به یک مکانیک حرفه‌ای و آموزش‌دیده، هوشمندانه‌ترین و ایمن‌ترین انتخاب است.
در ادامه پیشنهاد میکنیم مطلب ” 2024 سال خودروهای خودران ، فناوری پیشرفته ای که دنیا را متحول میکند ” را هم مطالعه کنید.
